Тамақтың алдында “бисмилләһ” деп айту

“Тамақты жеуден алдын Аллаһ Тағаланы еске алыңдар (яғни, “бисмил-ләһ” (Аллаһ Тағаланың атымен) деп айтыңдар). Тамақты жеуден алдын Аллаһ Тағаланы еске алуды ұмытқан жағдайда: “Тамақтың басын да, соңын да Аллаһ Тағаланың атымен жедiм (бисмил-ләһи ауәләһү уа ахираһү)”, – деп айтсын.” Хадистi Айша анамыздан р.а. Имам Тирмизи риуаят еттi.

"كُنْتُ غُلاَماً فِي حِجْرِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم. وَكَانَتْ يَدِي تَطِيشُ فِي الصَّحْفَةِ. فَقَالَ لِي: "يَا غُلاَمُ! سَمِّ اللهَ، وَكُلْ بِيَمِينِكَ، وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ"

“Мен бала шағымда Нәбидiң с.а.с. қолында болдым. Тамаққа отырғанда менiң ыдыстың жан-жағына қол жүгiртiп тамақтанатын әдетiм бар едi. Бiр күнi тамаққа отырғанымызда Нәби с.а.с. маған: “Ей, бала! “Бисмил-ләһ” деп, оң қолыңмен және алдыңдағыңды же”, – деп айтты.” Хадистi Ьумар ибн Әбу Сәләмадан р.а. Имам Ибн Мажәһ риуаят еттi.

"إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ بَيْتَهُ فَذَكَرَ اللهَ عِنْدَ دَخُولِهِ وَعِنْدَ طَعَامِهِ قَالَ الشَّيْطَانُ: لاَ مَبِيتَ لَكُمْ وَلاَ عَشَاءَ، وَإِذَا دَخَلَ فَلمْ يَذْكُرِ اللهَ عِنْدَ دُخُولِهِ قَالَ الشَّيْطَانُ: أَدْرَكْتُمُ الْمَبِيتَ، فَإِذَا لَمْ يَذْكُرِ اللهَ عِنْدَ طَعَامِهِ قَالَ: أَدْرَكْتُمُ الْمَبِيتَ وَالْعَشَاءِ"

“Адам үйiне кiрген және асқа отырған уақытта “бисмил-ләһ” десе шайтан жанындағы жындарға: “Бүгiн сендер үшiн түнейтiн орын да, жейтiн ас та жоқ”, – дейдi. Ал, егер адам үйiне кiргенде “бисмил-ләһ” деп айтуды ұмытса шайтан жындарға: “Бүгiн сендер үшiн түнейтiн орын бар”, – дейдi. Ал, егер асқа отырғанда да “бисмил-ләһ” деп айтуды ұмытса шайтан: “Бүгiн сендер үшiн түнейтiн орын да, жейтiн ас та даяр”, – дейдi.” Хадистi Жәбирден р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

“Бiз Нәбимен с.а.с. дастархандас болғанымызда, Ол с.а.с. асты қолына алмастан бұрын тамаққа қол созбайтынбыз. Бiр күнi Нәбимен с.а.с. бiрге дастархан басында отырғанымызда, бiр қыз артынан жау қуып келе жатқандай асығыс келiп тамаққа қолын созды. Сол уақытта Нәби с.а.с. оның қолынан шап бердi. Бiраз уақыттан соң бiр бәдәуи (шөл дала тұрғыны) келiп, ол да қызға ұқсап қолын тамаққа соза бергенiнде, Нәби с.а.с. оны да қолынан шап берiп: “Расында, шайтан “бисмил-ләһ” деп айтылмаған асты өзiнiң несiбесi деп бiледi. Осы мақсатта ол мұнда алдымен қызды алып келдi. Алайда, мен оны қолынан ұстап қалдым. Кейiн шайтан мұнда мынау бәдәуидi алып келгенде, мен оның да қолын астан қайтардым. Шыбын жаным иелiгiнде болған Аллаһ Тағаламен ант етемiн! Мен мынау екеуiнiң қолын ұстап тұрған уақытта шайтанның қолы менiң қолымда едi”, – дедi. Кейiн “бисмил-ләһ” деп жей бастады.” Хадистi Хузайфадан р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

“Бiр адам Расулуллаһтың с.а.с. жанында отырып “бисмил-ләһ” деп айтпастан тамағын жедi. Тамақтың соңғы түйiрi қалып, оны аузына жақындатқан уақытта есiне түсiп “бисмил-ләһи ауәләһү уа ахираһү” (тамақтың басын да, соңын да Аллаһ Тағаланың атымен жедiм) деп айтты. Сол кезде Нәби с.а.с. күлiп: “Шайтан мынаған қосылып асты жеп жатқан едi. Алайда, ол “бисмил-ләһи ауәләһү уа ахираһү” деп айтқанда, шайтан жегеннiң бәрiн құсып жiбердi”, – дедi.” Хадистi Умаййа ибн Махшиден р.а. Имам Әбу Дауд және Имам Ән-Насаи риуаят еттi.

“Расулуллаһ с.а.с. алты сахабамен бiрге тамақтанып отырған уақытта бiр бәдәуи келiп “бисмил-ләһ” деместен тамақтың соңғы екi түйiрiн бiрақ асап жеп қойды. Сол кезде Расулуллаһ с.а.с.: “Расында, мынау “бисмил-ләһ” деп айтқанында тамақ барлығыңа жететiн едi. Бiреулерiң тамақ жеуден бұрын “бисмил-ләһ” деп айтыңдар. Жеуден бұрын айтуды ұмытса: “Бисмил-ләһи ауәләһү уа ахираһү” (тамақтың басын да, соңын да Аллаһ Тағаланың атымен жедiм) деп айтсын”, – дедi.” Хадистi Айша анамыздан р.а. Имам Тирмизи риуаят еттi.

“Кiмде-кiм асын жеп болғаннан кейiн: “Осы аспен менi тамақтандырған. Мен ешбiр қулық етпей, қуатымды жұмсамасам да, маған осыны ризық етiп берген Аллаһ Тағалаға мақтау болсын”, – деп айтса бұрын iстелген күнәлары кешiрiледi.” Түсiнiктеме: “…ешбiр қулық етпей…” - әлсiздер қорегiн - қулықпен, қуаттылар – күшпен табады. Бiрақ әлсiзге де, қуаттыға да нәсiп ететiн Аллаһ Тағала. Сондықтан, барлық мақтау жалғыз Аллаһ Тағалаға тән. Хадистi Муьаз ибн Әнастан р.а. Имам Әбу Дауд және Имам Тирмизи риуаят еттi.

“Расулуллаһ с.а.с. алдыға қойылған асқа мiн тақпайтын. ұнаса жейтiн, ұнамаса жемей қоя салатын.” Хадистi Әбу һурайрадан р.а. Имам Бухари және Имам Муслим риуаят еттi.

“Нәби с.а.с. үй-iшiнен ас қатығын сұраған едi олар: “Бiзде сiрке суынан (уксустан) басқа ешнәрсе жоқ”, – дедi. Нәби с.а.с. сiрке суын алып келудi бұйырып оны тамаққа қосып: “Сiрке суы қандай жақсы, сiрке суы қандай жақсы”, – деп жей бастады.” Хадистi Жәбир ибн Абдуллаһтан р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

“Сахабалар: “Я, Расулуллаһ с.а.с.! Бiз ас жегенiмiзде тоймай қалып жүрмiз”, – деп айтқанда Расулуллаһ с.а.с.: “Сендер жеке-жеке болып тамақтанатын боларсыңдар?”, – деп сұрады.  Иә. Бiр-бiрiңмен дастархандас болып, ас жеуден бұрын “бисмил-ләһ” деп айтыңдар. Сонда жеген астарың сендер үшiн берекелi болады.” Хадистi Уахши ибн Харбтан р.а. Имам Әбу Дауд риуаят еттi.

"طَعَامُ الإِثْنَيْنِ كَافِي الثَّلاَثَةِ. وَطَعَامُ الثَّلاَثَةِ كَافِي الأَرْبَعَةِ"

“Екi адамға жеткен ас, үш адамға да жетедi. Үш адамға жеткен ас, төрт адамға да жетедi.” Хадистi Әбу һурайрадан р.а. Имам Бухари және Имам Муслим риуаят еттi.

“Бiр адамға жеткен ас, екi адамға да жетедi. Екi адамға жеткен ас, төрт адамға да жетедi. Төрт адамға жеткен ас, сегiз адамға да жетедi.” Хадистi Жәбир Ибн Абдуллаһтан р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

Асты өз алдынан жеу

"كُنْتُ غُلاَماً فِي حِجْرِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم. وَكَانَتْ يَدِي تَطِيشُ فِي الصَّحْفَةِ. فَقَالَ لِي: "يَا غُلاَمُ! سَمِّ اللهَ، وَكُلْ بِيَمِينِكَ، وَكُلْ مِمَّا يَلِيكَ"

“Мен бала шағымда Нәбидiң с.а.с. қолында болдым. Тамаққа отырғанда менiң ыдыстың жан-жағына қол жүгiртiп тамақтанатын әдетiм бар едi. Бiр күнi тамаққа отырғанымызда Нәби с.а.с. маған: “Ей, бала! “Бисмил-ләһ” деп, оң қолыңмен және алдыңдағыңды же”, – деп айтты.” Хадистi Ьумар ибн Әбу Сәләмадан р.а. Имам Ибн Мажәһ риуаят еттi.

"الْبَرَكَةُ تَنْزِلُ وَسَطَ الطَّعَامِ، فَكُلُوا مِنْ حَافَتَيْهِ وَلاَ تَأْكُلُوا مِنْ وَسَطِهِ"

“Береке астың ортасында болады. Сондықтан, асты ортасынан емес, жанынан (яғни, өз алдарыңнан) бастап жеңдер.” Хадистi Ибн Аббастан р.а. Имам Әбу Дауд және Имам Тирмизи риуаят еттi.

"كَانَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَصْعَةٌ يَحْمِلُهَا أَرْبَعَةُ رِجَالٍ يُقالُ لَهَا الْغَرَّاءُ، فَلَمَّا أَضْحَوْا وَسَجَدُوا الضُّحَى أُتِيَ بِتِلْكَ الْقَصْعَةِ يَعْنِي وَقَدْ ثُرِدَ فِيهَا فَالْتَفُّوا عَلَيْهَا، فَلَمَّا كَثُرُوا جَثَا رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ أَعْرَابِيٌّ: مَا هَذِهِ الْجَلْسَةُ؟ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ اللهَ تَعَالَى جَعَلَنِي عَبْداً كَرِيماً وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّاراً عَنِيداً"، ثُمَّ قَالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وسلم: "كُلُوا مِنْ حَوَالَيْهَا وَدَعُوا ذِرْوَتَهَا يُبَارَكْ فِيهَا"

“Расулуллаһтың с.а.с. төрт адам көтеретiн “әл-ғарра” деп аталатын ыдысы бар едi. Бiр күнi зуха (сәске) намазы оқылған соң ыдыс алып келiндi. Адамдар оның айналасына жинала бастады. Адамдар көп болып жиналған соң Расулуллаһ с.а.с. ыдыстың жанына тiзерлеп отырды. Мұны көрген бiр бәдәуи: “Сiз неге былай отырасыз?”, – деп сұрады. Расулуллаһ с.а.с.: “Аллаһ Тағала маған пайғамбарлықты нәсiп етумен қадiрледi. Ол менi рақымсыз жендет етпедi. Асты шетiнен бастап ала берiңдер. Ортасына тимеңдер. Сонда астарың берекелi болады”, – деп жауап бердi.”  Хадистi Абдуллаһ ибн Бусрдан р.а. Имам Әбу Дауд риуаят еттi.

Асты шынтақтап сүйенiп жемеу

"قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: "لاَ آكُلُ مُتَّكِئاً"

“Нәби с.а.с.: “Мен шынтақтап сүйенiп отырып жемеймiн”, – дедi.” Хадистi Әбу Жүхайфа Уаһб ибн Абдуллаһтан р.а. Имам Бухари риуаят еттi.

Ас қалдығын шайтанға қалдырмау

"عن جابر رضي الله عنه: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِلَعْقِ الأَصَابِعِ وَالصَّفْحَةِ، وَقَالَ: إِنَّكُمْ لاَ تَدْرُونَ فِي أَيِّ طَعَامِكُمُ الْبَرَكَةُ"

“Расулуллаһ с.а.с. ас жеп болғаннан кейiн саусақтар мен ыдысты жалап қоЮды бұйырып: “Сендер тағамдарыңның қайсысында береке барын бiлмейсiңдер ғой”, – дедi.” Хадистi Жәбирден р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

"كَانَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم يَأْكُلُ بِثَلاَثِ أَصَابِعَ. وَيَلْعَقُ يَدَهُ قَبْلَ أَنْ يَمْسَحَهَا"

“Расулуллаһ с.а.с. асын үш саусақпен жеп, қолын сүртуден бұрын саусақтарын жалап алатын.” Хадистi Каьб ибн Маликтен р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

"إِذَا وَقَعَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُمْ فَلْيَأْخُذْهَا. فَلْيُمِطْ مَا كَانَ بِهَا مِنْ أَذًى وَلْيَأْكُلْهَا. وَلاَ يَدَعْهَا لِلشَّيْطَانِ. وَلاَ يَمْسَحْ يَدَهُ بِالْمِنْدِيلِ حَتَّى يَلْعَقَ أَصَابِعَهُ. فَإِنَّهُ لاَ يَدْرِي فِي أَيِّ طَعَامِهِ الْبَرَكَةُ"

“Егер бiреулерiңiздiң тағамы жерге түсiп кетсе, оны тазартсын, сосын жеп қойсын. Оны шайтанға қалдырмасын. Қолдарыңызды жалап алмастан орамалмен сүртпеңiздер. Расында, сендер тағамдарыңыздың қайсысында береке барын бiлмейсiздер ғой.” Хадистi Жәбирден р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

"إِنَّ الشَّيْطَانَ يَحْضُرُ أَحَدَكُمْ عِنْدَ كُلِّ شَيْءٍ مِنْ شَأْنِهِ. حَتَّى يَحْضُرَهُ عِنْدَ طَعَامِهِ. فَإِذَا سَقَطَتْ مِنْ أَحَدِكُمُ اللُّقْمَةُ فَلْيُمِطْ مَا كَانَ بِهَا مِنْ أَذًى. ثُمَّ لْيَأْكُلْهَا. وَلاَ يَدَعْهَا لِلشَّيْطَانِ. فَإِذَا فَرَغَ فَلْيَلْعَقْ أَصَابِعَهُ. فَإِنَّهُ لاَ يَدْرِي فِي أَيِّ طَعَامِهِ تَكُونُ الْبَرَكَةُ"

“Шайтан әрбiр iсте, тiптi сендер астарыңды жеген уақытта сендердiң қастарыңа келедi. Егер бiреулерiңiздiң тағамы жерге түсiп кетсе, оны тазартсын, сосын жеп қойсын. Оны шайтанға қалдырмасын. Қолдарыңызды жалап алмастан орамалмен сүртпеңiздер. Расында, сендер тағамдарыңыздың қайсысында береке барын бiлмейсiздер ғой.” Хадистi Жәбирден р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

Ыдысқа үрлемеу

"عن أبي سعيد الخدري رَضِيَ اللهُ عَنهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّم نَهَى عَنِ النَّفْخِ فِي الشَّرَابِ. فَقَالَ رَجُلٌ: الْقَذَاةُ أَرَاهَا فِي الإِنَاءِ؟ فَقَالَ: "أَهْرِقْهَا" قَالَ: فَإِنِّي لاَ أَرْوَى مِنْ نَفَسٍ وَاحِدٍ؟ قَالَ: "فَأَبِنِ الْقَدَحَ إِذاً عَنْ فِيكَ"

“Расулуллаһ с.а.с. ыдысқа үрлеуге тыйым салған соң бiр адам: “Кейде мен ыдыстан қоқым көремiн”, – дедi. Расулуллаһ с.а.с.: “Ондай болса қоқымды төгiп таста”, – дедi. Мен бiр мәрте дем алмастан (яғни, сiмiрiп) iшкенiмде шөлiм қанбайды. Олай болса арасында дем алып iш.”  Хадистi Әбу Саьид Әл-Худриден р.а. Имам Тирмизи риуаят еттi.

"عن ابن عباس رضي الله عنه أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى أَنْ يُتَنَفَّسَ فِي الإِنَاءِ، أَوْ يُنْفَخَ فِيهِ"

“Расулуллаһ с.а.с. бiзге жiбек пен дибәждан (дибәж – жiбекке ұқсаған қымбат зерлi мата) тiгiлген киiм киЮге және алтын мен күмiс ыдыстан iшуге тыйым салып: “Ол бұл дүниедегi кәпiрлердiң, Ақыреттегi сендердiң несiбелерiң”, – дедi.” Түсiнiктеме: Шариғат бойынша еркектерге жiбектен киiм киЮ – харам. Сонымен қатар мұсылмандарға алтын және күмiс ыдыстан тамақтануына да тыйым салынған. Хадистi Хузайфадан р.а. Имам Бухари және Имам Муслим риуаят еттi.

"لاَ تَلْبَسُوا الْحَرِيرَ وَلاَ الدِّيبَاجَ. وَلاَ تَشْرَبُوا فِي آنِيَةِ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ. وَلاَ تَأْكُلُوا فِي صِحَافِهَا. فَإِنَّهَا لَهُمْ فِي الدُّنْيَا"

“Алтын және күмiс ыдыстан iшiп-жемеңдер. Себебi, ол кәпiрлердiң бұл дүниедегi несiбесi.” Хадистi Абдур-Рохман ибн Әби Ләйләдан р.а. Имам Муслим риуаят еттi.

"الَّذِي يَشْرَبُ فِي آنِيَةِ الْفِضَّةِ، إِنَّمَا يُجَرْجِرُ فِي بَطْنِهِ نَارَ جَهَنَّمَ"

“Күмiс ыдыстан жеп-iшкен адамның қарынында жәһаннам отының үнi шығады.” Хадистi Умму Сәләмадан р.а. Имам Бухари және Муслим риуаят еттi.

"كُنَّا مَعَ حُذَيْفَةَ بِالْمَدَائِنِ. فَاسْتَسْقَى حُذَيْفَةُ. فَجَاءَهُ دِهْقَانٌ بِشَرَابٍ فِي إِنَاءٍ مِنْ فِضَّةٍ. فَرَمَاهُ بِهِ. وَقَالَ: إِنِّي أُخْبِرُكُمْ أَنِّي قَدْ أَمَرْتُهُ أَنْ لاَ يَسْقِيَنِي فِيهِ. فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "لاَ تَشْرَبُوا فِي إِنَاءِ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ. وَلاَ تَلْبَسُوا الدِّيبَاجَ وَالْحَرِيرَ. فَإِنَّهُ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا، وَهُوَ لَكُمْ فِي الآخِرَةِ، يَوْمَ الْقِيَامَةِ"

“Бiз Хузайфамен р.а. бiрге болғанымызда Хузайфа р.а. шөлдеп, су сұрады. Бiр адам оған күмiс ыдыспен су берген едi, Хузайфа р.а. оны алып лақтырып жiберiп, былай деп айтты: “Мен сендерге бiр нәрсенi айтайын. Мен күмiс ыдыспен маған су берiңдер демедiм. Расулуллаһ с.а.с.: “Алтын, күмiс ыдыстан iшпеңдер және дибәж (жiбекке ұқсаған қымбат зерлi мата) бен жiбек киiм кимеңдер. Себебi, ол кәпiрлердiң бұл дүниедегi, ал сендердiң Қияметтегi несiбелерiң”, - деген.” Хадистi Абдуллаһ ибн Ъукаймнен р.а. Имам Муслим риуаят еттi.